Situs warisan sisih segara sing apik ing Mahabalipuram ing negara bagian Tamil Nadu ing India nuduhake sejarah budaya sing sugih.
Mahabalipuram or Mamallapuram iku sawijining kutha kuna ing Tamil Nadu negara ing India kidul, 50 km kidul kulon Chennai, ibukutha Tamil Nadu. Kutha iki minangka kutha pelabuhan dagang sing makmur ing Teluk Benggala nalika wiwitan abad ka-1 Masehi lan digunakake minangka landmark kanggo navigasi kapal. Mahabalipuram minangka bagéan saka dinasti Tamil sing diarani Pallava Dinasti nalika abad kaping 7 nganti 9 Masehi lan minangka ibukutha negara kasebut. Dinasti iki nguwasani India kidul lan jaman iki diarani jaman keemasan.
Mahabalipuram dipercaya dijenengi miturut raja Mahabali sing ngorbanake awake dhewe kanggo Vamama, inkarnasi Gusti kaping lima. Wisnu ing agama Hindu kanggo nggayuh mardika. Iki didokumentasikan ing teks India kuno sing diarani Wisnu Puran. Tembung "puram" iku tembung Sansekerta kanggo omah kutha. Dadi Mahabalipuram diterjemahake kanthi harfiah minangka 'kutha Bali gedhe". Kutha iki misuwur kanthi pesisir pasir putih keperakan, sastra lan seni lan arsitektur sing dumadi saka patung ukiran watu sing apik banget, kuil lan minangka situs Warisan Donya UNESCO.
Raja-raja Pallawa ing dinasti Pallawa minangka pemikir sing kuat lan filosofis sing dikenal minangka patron seni. Dheweke mbangun kompleks pitung candhi sing umum dikenal minangka 'Pitu Pagoda Mahabalipuram' lan kredit utama kanggo ngedegake kompleks iki dadi Raja Pallava Narsimha Varman II. Mamallapuram uga dianggep dijenengi sawise dheweke entuk gelar Mamallan utawa 'pegulat gedhe'.
Sebutan paling tuwa saka candhi kasebut minangka 'Pagodas' yaiku nalika iki digunakake minangka mercusuar kanggo nuntun para pelaut menyang pesisir nalika teka ing India. Iki candhi granit kepileh ing gisik picturesque Teluk Benggala kabeh dumunung ing Mahabalipuram saiki dianggep submerged kajaba siji katon dina disebut candhi Shore darmabakti kanggo Siwa lan dianggep minangka salah siji saka kuil paling tuwa ing India.
Candhi pantai kasebut kanthi harfiah dijenengi amarga ana ing pesisir Teluk Benggala sanajan jeneng iki wis ditugasake saiki lan jeneng asline isih durung dingerteni. Candhi iki, sakabehe digawe saka watu ireng, minangka bangunan lima lantai kanthi bentuk piramida sing dibangun saka watu potong kanthi dhasar persegi 50 kaki lan dhuwure 60 kaki. Iki minangka candhi sing paling wiwitan dikenal ing negara bagian Tamil Nadu. Posisi candhi iki kaya sing sinar srengenge pisanan ing wayah esuk tiba ing dewa ing sisih wétan madhep kuil. Candhi iki dihias karo relief-relief sing dirancang kanthi ruwet.
Pengunjung mlebu ing candhi liwat gapura. Ana sawetara patung monolitik sing ana ing sekitar kompleks candhi. Ana kira-kira satus reca Nandi ing kompleks kasebut lan saben patung diukir saka watu siji. Banteng Nandi disembah banget ing India kuna. Dipercaya yen enem candhi sing isih ana wis kecemplung ing banyu ing endi wae ing pesisir Mahabalipuram. Tekuk raja-raja Pallawa menyang kreativitas pancen nuduhake arsitektur sing sugih lan apik ing Mahabalipuram. Kasugihan guwa-guwa sing dipotong, kuil-kuil sing diukir saka watu tunggal, relief-relief nggambarake kreativitas seni.
Akeh ekspedisi, penggalian lan studi ing jero banyu wis ditindakake wiwit taun 2002 dening Archaeological Society of India (ASI) kanthi kolaborasi karo lembaga internasional lan njupuk bantuan saka Angkatan Laut kanggo nemokake informasi babagan candhi sing tenggelam. Ekspedisi ing jero banyu pancen angel banget lan para penyelam nemokake tembok sing ambruk, pilar sing rusak, undhak-undhakan lan uga watu sing kasebar ing wilayah sing amba sanajan ora ana gangguan.
Sajrone tsunami ing pesisir wétan India ing taun 2004, kutha Mahabalipuram kebanjiran banyu nganti pirang-pirang dina lan kabeh bangunan ing saubengé candhi ngalami karusakan sing gedhé. Nanging, tsunami iki uga nemokake bandha arkeologi sing wis didhelikake ing segara nganti pirang-pirang abad. Sajrone tsunami nalika segara mundur sedhela watara 500 m, 'barisan watu sing lurus' katon metu saka banyu sadurunge ditutupi maneh. Uga, obyek tartamtu sing didhelikake utawa ilang dikumbah ing dharatan nalika ombak tsunami surut lan mbusak endapan pasir sing nutupi struktur kasebut, contone singa watu gedhe lan gajah watu sing ora lengkap.
Sajarah sugih Mahabalipuram wis dibayangke kanthi apik amarga patung tradisional sing nyebar ing omah-omah lingkungan lan sing menarik lagi dibangun saiki kanthi teknik sing padha sing digunakake ing jaman biyen. Penemuan kasebut wis nambah minat ing Mahabalipuram lan investigasi isih ditindakake kanggo mbukak pitakonan lan teori babagan masa lalu kutha kasebut.
***
